Googlebot Rehberi: Nedir, Nasıl Çalışır ve Sitenizi Nasıl Etkiler?

Googlebot’un tarama davranışları; bağlantıları takip etme, site haritalarını kullanma, mobil öncelikli olma, içeriği işleme, belirlenmiş kurallara (robots.txt, meta etiketler) uyma ve sunucu kaynaklarına saygı gösterme gibi prensiplere dayanır. Tarama sıklığı ve önceliği ise dinamik ve algoritmik olarak yönetilir.

Googlebot’un web sitelerini nasıl taradığını anlamak, arama motoru optimizasyonu (SEO) ve dolayısıyla dijital pazarlama hedeflerine ulaşmak için temel bir konudur. Organik trafik, yani arama motorlarından gelen ziyaretçiler, birçok web sitesi için en değerli trafik kaynaklarından biridir.

Googlebot Nedir?

Basitçe söylemek gerekirse bot, belirli görevleri otomatik olarak (yani insan müdahalesi olmadan veya çok az müdahaleyle) yerine getirmek üzere tasarlanmış bir bilgisayar programıdır.

İnternette milyarlarca web sayfası olduğu için Googlebot gibi bir tarayıcının yaptığı işi (tüm bu sayfaları düzenli olarak ziyaret etmek, okumak, analiz etmek) insan gücüyle yapmak pratik olarak imkansızdır. Binlerce hatta milyonlarca insanın sürekli çalışması gerekirdi.

Botlar, insanların yapabileceğinden çok daha hızlı çalışır. Bir bot saniyeler içinde yüzlerce sayfa isteği gönderebilir veya binlerce işlemi yapabilir.

Botlar, aynı görevi milyonlarca kez yorulmadan, sıkılmadan ve (genellikle) hata yapmadan tekrar edebilir. İnsanlar tekrarlayan işlerde hata yapmaya daha yatkındır ve verimlilikleri düşer.

Google’ın web sitelerini taramak (crawling) ve dizine eklemek (indexing) için kullandığı ana bota Googlebot denir. Geçmişte Google, siteleri ağırlıklı olarak bir masaüstü tarayıcısı gibi tarardı. Ancak internet kullanımının büyük çoğunluğunun mobile kaymasıyla Google, mobil öncelikli dizine ekleme (mobile-first indexing) sistemine geçti.

Google artık web sitelerinin dizine eklenmesi ve sıralaması için öncelikle mobil sürümünü kullanıyor. Yani, sitenizin içeriğini ve yapısını anlamak için bir mobil cihaz (akıllı telefon) gibi davranan Googlebot Smartphone’u kullanır.

Temelde, Googlebot’un birincil tarayıcısı artık mobil kullanıcıyı taklit eder. Ayrı ayrı, eşit öneme sahip bir “masaüstü botu” ve “mobil botu” sürekli olarak siteleri taramaz. Ana tarama işlemi mobil perspektiften yapılır.

Eğer sitenizin ayrı bir masaüstü sürümü varsa ve mobil sürümden farklı içerik barındırıyorsa, Google bunu hala fark edebilir, ancak sıralama ve dizine ekleme kararlarında temel aldığı sürüm mobil sürüm olacaktır. İdeal olan, duyarlı tasarım (responsive design) kullanarak her iki ekranda da aynı içeriği ve işlevselliği sunmaktır.

Googlebot’un Görevleri Nelerdir?

Googlebot, Google’ın web sitelerini taramak ve dizine eklemek için kullandığı otomatik bir tarayıcıdır. Temel görevi, internet üzerindeki sayfaları keşfetmek, bu sayfalardaki içerikleri analiz etmek ve Google Arama motoruna uygun şekilde dizinlemekten oluşur.

Googlebot’un görevleri arasında site güncellemelerini tespit etmek, bağlantıları takip etmek, sayfa hızını ve mobil uyumluluğu değerlendirmek, arama sonuçlarının kalitesini artırmak gibi işlemler yer alır.

Googlebot’un başlıca görevleri şu şekilde sıralanabilir:

• Web sayfalarını taramak: İnternet üzerindeki sayfaları ziyaret eder ve içeriklerini analiz eder.
• Bağlantıları takip etmek: Sayfalar içindeki <a> ögesine sahip bağlantıları takip ederek yeni içerikleri keşfeder.
• İçerik verilerini almak: Sayfanın metin, başlık, resim, meta etiketleri gibi öğelerini toplar.
• Dizinleme için veri göndermek: Topladığı verileri Google’ın dizinleme sistemine iletir.
• Güncellemeleri kontrol etmek: Sitelerdeki değişiklikleri düzenli olarak kontrol eder.
• Mobil uyumluluğu test etmek: Sayfaların mobil cihazlarda nasıl göründüğünü değerlendirir.
• Site hızı ve erişilebilirliği ölçmek: Sayfanın yüklenme süresi ve erişilebilirliğini analiz eder.
• Engellenmiş içerikleri belirlemek: Robots.txt veya meta etiketler ile engellenmiş bölümleri dikkate alır.

Farklı Googlebot Türleri Nelerdir?

Googlebot farklı içerik türlerini taramak ve değerlendirmek üzere özelleştirilmiştir. Dolayısıyla tek bir Googlebot türü yoktur. Bu botlar, Google’ın farklı servislerine (arama, haber, reklam, görsel vb.) içerik sağlaması için farklı görevler üstlenir. Her biri, belirli kullanıcı ajanları (user-agent) aracılığıyla çalışır ve kendi tarama amaçlarına sahiptir.

Farklı Googlebot türlerinden bazıları şunlardır:

• Googlebot (Desktop ve Mobile): Google’ın ana arama motoru için masaüstü ve mobil cihazlar üzerinden siteleri tarar.
• Googlebot-Image: Görselleri tarar ve Google Görsel Arama dizinine içerik sağlar.
• Googlebot-News: Google Haberler servisi için haber içeriklerini tarar.
• Googlebot-Video: Video içeriklerini tarar ve Google Video Arama sistemine veri gönderir.
• AdsBot-Google: Google Ads reklamlarının açılış sayfalarını kalite ve uyumluluk açısından değerlendirir.
• AdsBot-Mobile-Web: Mobil cihazlar için hazırlanan reklam açılış sayfalarını test eder.
• Google-Read-Aloud: Google Asistan’ın metin okuma özellikleri için içerikleri analiz eder.
• Google Favicon: Web sitelerinin favicon (site simgesi) bilgilerini toplar.
• Google StoreBot: Google Play Store için uygulama bağlantılarını tarar.
• Google-Site-Verification: Sahiplik doğrulama süreçlerinde siteye erişim sağlar.

Google Websitelerini Nasıl Keşfeder?

Google web sitenizdeki önemli sayfaları keşfetmesine yardımcı olmak için site haritaları adı verilen dosyaları kullanır. Site sahipleri genellikle bu dosyaları (çoğunlukla XML formatında) oluşturur ve Google Search Console aracılığıyla Google’a bildirir.

Site haritaları, Google’a hangi sayfaların sitenizde mevcut olduğunu ve bu sayfaların ne sıklıkla güncellendiği gibi ek bilgileri (isteğe bağlı) bildirmenin bir yoludur. Özellikle site içi bağlantılar aracılığıyla kolayca bulunamayan sayfaların keşfedilmesine yardımcı olabilir.

Ancak Google’ın bir web sitesini takip etmesinin veya sayfalarını keşfetmesinin tek yolu site haritaları değildir. Googlebot’un birincil yöntemi hala web’i taramak, yani bir sayfadan diğerine bağlantıları takip etmektir.

Site haritaları, Google’ın tarama sürecini daha verimli hale getirmesine yardımcı olan bir araçtır. Google’a “İşte benim önemli sayfalarım bunlar, bunlara bir göz at” demenin bir yoludur.

Ancak Google, site haritasında olmayan sayfaları da bağlantıları takip ederek bulabilir ve site haritanızdaki her sayfayı mutlaka dizine ekleyeceğinin garantisi yoktur.

Tarama Süreci Nasıl Başlar?

Googlebot’un tarama süreci, daha önce dizine eklenmiş sayfalardaki bağlantıları takip ederek ya da site sahibi tarafından gönderilen site haritası sayesinde başlar.

Google botu, bu bağlantılar aracılığıyla yeni sayfaları keşfeder ve bu sayfaların içeriğini analiz etmek için ‘belirli aralıklarla’ ziyaret eder. Tarama işlemi, sayfanın erişilebilirliğine, içerik türüne ve öncelik seviyesine göre şekillenir.

Robots.txt Dosyasının Rolü Nedir?

Robots.txt dosyası, bir web sitesinin kök dizininde bulunan ve arama motoru botlarına hangi sayfaların taranıp hangilerinin taranmaması gerektiğini bildiren bir dosyadır.

Googlebot bu dosyayı ilk adımda kontrol eder ve buradaki yönergelere göre hareket eder. Özellikle gizli ya da alakasız sayfaların botlar tarafından taranmasını engellemek için kullanılır, ancak bu sayfaların dizine eklenmesini her zaman önlemez.

Site Haritası (Sitemap) Taramaya Nasıl Yardımcı Olur?

Site haritası (sitemap), bir web sitesindeki tüm önemli sayfaların listesini içeren ve genellikle XML formatında olan bir dosyadır.

Googlebot, bu harita sayesinde tüm sayfaların yapısını hızlıca anlayabilir ve daha önce keşfetmediği içeriklere daha kolay ulaşabilir. Özellikle büyük, dinamik veya sık güncellenen sitelerde site haritası, tarama verimliliğini büyük ölçüde artırır.

Googlebot’un Tarama Sıklığını Neler Belirler?

Googlebot’un bir siteyi ne sıklıkla tarayacağı, sitenin güncellenme sıklığı, sunucu yanıt süresi, önceki taramalardaki hata oranları ve sitenin genel otoritesi gibi faktörlere bağlıdır.

Sık güncellenen ve teknik açıdan düzgün çalışan siteler daha sık taranırken, nadiren güncellenen ya da erişim sorunları yaşayan siteler daha az sıklıkla ziyaret edilir. Site sahipleri, Google Search Console üzerinden tarama hızıyla ilgili bazı ayarları da yapabilir.

Googlebot Tarama Davranışları Nelerdir?

Googlebot’un birincil keşif yöntemi, bir sayfadaki bağlantıları (HTML’deki <a> etiketleri) takip ederek yeni veya güncellenmiş sayfaları bulmaktır. Web’i sürekli olarak bu şekilde gezer.

Web sitesi sahiplerinin gönderdiği site haritalarını kullanarak özellikle bağlantılarla kolayca ulaşılamayan veya yeni eklenen sayfaları keşfeder. Site haritaları, Google’a hangi sayfaların önemli olduğunu bildirmek için bir rehber görevi görür.

Googlebot’un bir siteyi ne sıklıkla tarayacağı sabit değildir. Bu, sitenin popülerliği, içeriğin ne kadar sık güncellendiği, sitenin genel “önemi” (PageRank gibi faktörler) ve sunucu sağlığı gibi birçok faktöre bağlı olarak algoritmik olarak belirlenir.

Googlebot, sayfaların ne sıklıkla değiştiğini öğrenmeye çalışır ve sık güncellenen sayfaları daha sık ziyaret etme eğilimindedir.

Google’ın her site için ayırabileceği kaynaklar (zaman ve bant genişliği) sınırlıdır. Buna “tarama bütçesi” denir. Google, sitenizin sunucularını aşırı yüklemeden, bu bütçe dahilinde verimli bir şekilde tarama yapmaya çalışır. Sitenizin hızı ve sunucu yanıtları bu bütçeyi etkileyebilir.

Google, web sitelerinin büyük çoğunluğunu artık bir mobil cihaz (akıllı telefon) kullanarak tarar ve dizine ekler. Yani, sitenizin mobil sürümünü birincil sürüm olarak kabul eder ve sıralama kararlarını buna göre verir. Bu nedenle sitenizin mobil uyumlu olması çok önemlidir.

Sunucu Yanıt Süresi ve Hatalar

Googlebot, bir siteyi tararken sunucunun yanıt süresine dikkat eder. Sunucu yavaşsa veya sık sık hata (örneğin 5xx sunucu hataları) veriyorsa, Googlebot tarama sıklığını düşürebilir ya da bazı sayfaları hiç taramayabilir. Bu durum, arama motorunda görünürlüğün azalmasına neden olabilir. Sağlıklı bir tarama için hızlı ve kesintisiz çalışan bir sunucu altyapısı önemlidir.

Site Yapısı ve Dahili Bağlantılar

Googlebot’un sayfaları etkili bir şekilde tarayabilmesi için site yapısının açık, düzenli ve mantıklı olması gerekir.

Ana sayfadan başlayarak, diğer önemli sayfalara ulaşan dahili bağlantılar botun içerikleri kolayca keşfetmesini sağlar. Menü yapıları, kategori bağlantıları ve alt sayfalara verilen iç linkler sayesinde site içeriği daha iyi taranır ve dizine alınır.

Mobil Uyumluluk ve Sayfa Hızı

Google, mobil öncelikli indeksleme politikası kapsamında sitelerin mobil cihazlara uyumunu dikkate alır. Mobil uyumlu olmayan siteler, arama sonuçlarında geride kalabilir.

Ayrıca sayfa hızı, hem kullanıcı deneyimi hem de Googlebot’un tarama etkinliği açısından önemlidir. Hızlı açılan sayfalar, botların daha fazla içeriği kısa sürede taramasına olanak tanır.

Noindex ve Canonical Etiketlerinin Etkisi

Noindex etiketi, bir sayfanın arama motoru dizinine eklenmemesini sağlar. Googlebot bu etiketi algıladığında ilgili sayfayı tarayabilir ama dizine dahil etmez.

Canonical etiketi ise benzer içerik taşıyan sayfalar arasında birincil olanı belirtir. Bu, içerik tekrarının önlenmesine ve SEO gücünün tek bir URL’de toplanmasına yardımcı olur. Her iki etiket de tarama ve indeksleme sürecini yönlendiren önemli sinyallerdir.

Google, İçerikleri Nasıl İşler?

Googlebot öncelikle HTML içeriğini okur. Ancak CSS ve JavaScript’i de işleyerek (render ederek) sayfaların kullanıcılar tarafından nasıl görüldüğünü anlamaya çalışır. Bu, özellikle JavaScript ile yüklenen içeriklerin dizine eklenmesi için önemlidir.

Googlebot, sunuculara kendini tanıtmak için belirli “User-Agent” dizeleri kullanır. En yaygın olanları mobil tarama için Googlebot Smartphone ve (daha az kullanılan) masaüstü tarama için Googlebot Desktop‘tır. Bu, web sitesi yöneticilerinin Googlebot trafiğini loglarında tanımasına olanak tanır.

Googlebot, bir sitenin kök dizininde bulunan robots.txt dosyasındaki kurallara uyar. Bu dosya, botlara sitenin hangi bölümlerine erişmemeleri gerektiğini söyler. (Ancak robots.txt ile engellenen bir sayfa, başka sitelerden bağlantı alıyorsa yine de dizine eklenebilir, sadece içeriği taranmaz.)

Sayfa düzeyinde noindex etiketi veya X-Robots-Tag HTTP başlığı varsa, Googlebot o sayfayı dizine eklemez. nofollow etiketi ise sayfadaki bağlantıları takip etmemesini söyler.

Site sahipleri, Search Console aracılığıyla site haritalarını gönderebilir, tarama istatistiklerini izleyebilir, tarama hatalarını görebilir ve (sınırlı da olsa) Google’ın tarama hızını yönetme talebinde bulunabilirler. Örneğin, websitenizde yer alan bağlantıları denetlemek ve Googlebot tarafından nasıl işlem yapıldığını görmek için Search Console’da Dizin > Sayfa Sayısı (Indexing > Pages) menüsüne göz atabilirsiniz.

Googlebot, bir web sitesinin sunucusunu aşırı yüklememek için tasarlanmıştır. Sunucunun yavaş yanıt verdiğini veya hatalar döndürdüğünü algılarsa, tarama hızını otomatik olarak düşürebilir.